Skip to main content
Station 02

Wegen door het veen

Woeste gronden - Houten voetpaden door het veen

Een schier eindeloos landschap: veen en water zo ver het oog reikt. De planten in het veen reikten slechts tot kniehoogte en er was dus niets wat de blik belemmerde. En overal de glinstering van het water die de drassige ondergrond verraadt.

Natuurlijke barrière

Met name in voor- en najaar, als het veel geregend had, was de grond door- en doornat. Wie erin zakte kwam er zonder hulp niet meer uit. Daarom vormden veengebieden dikwijls een natuurlijke barrière tussen twee gebieden. De middeleeuwse heer- en handelswegen lieten het veen links liggen.

stat02 03
Omdat het regenwater bleef staan, was het veengebied vaak onbegaanbaar.

Gevaarlijke stappen

Het verraderlijke van veengrond is dat vrij stevige en bijna droge stukken plotseling overgaan in een drassige, slijkige ondergrond. Iets beter werd het in de zomer, als na aanhoudende droogte de toplaag uitdroogde. Ook 's winters, als de ondergrond hard en bevroren was, was het gebied begaanbaar.

Veilige wegen

In Esterwegen bouwden de mensen hun huizen op de droge zandrug. Om beter bereikbaar te zijn op hun ‘eiland’ dachten ze na over manieren om veilig door te steken over het veen, zonder omslachtige omweg. Archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat er tussen Ockenhausen en Oltmannsfehn in Ostfriesland een houten vlonderpad heeft gelopen dat al in 713 v.Chr. op vakkundige wijze is aangelegd. Voor zo'n 650 meter voetpad werden 1500 eiken gekapt en in stukken gezaagd.

stat02 02
Opvallend detail: Bij het vlonderpad in Ostfriesland werden palen met gaten gebruikt, een soort stopnaalden. Die werden in de veengrond geslagen en fungeerden daar als brugpijlers.

Helemaal intact

Ook in Neder-Saksen zijn heel wat van dit soort voetpaden ontdekt. Ze werden met zorg aangelegd, soms met verankering, soms zonder. Die vondsten bewijzen ook dat de mensen al heel vroeg wisten hoe ze stammen moesten splijten. De soms wel 3 meter lange planken zakten niet weg in het veen, zoals dat bij stenen gebeurde. Nog steeds stuit men soms op dergelijke oude paden, bijvoorbeeld bij het turfsteken. Ondanks hun ouderdom zijn ze nog steeds intact omdat het hout in de zure veengrond niet gaat rotten.

stat02 01
Voor voetpaden in het veen gebruikte men diverse constructies.

De basisvormen van de houten voetpaden in het veen volgens H. Hayen 1957. (© Landesmuseum Natur und Mensch Oldenburg)

© Gemeinde Esterwegen. Alle rechten voorbehouden.