Kleine krachtpatser – de zachte berk
De berk, om precies te zijn de Betula pubescens (de zachte berk), is een vertrouwde verschijning op vergraven hoogveenterreinen. Dat heeft te maken met de ontwatering waardoor het veen verdroogt. De eigenlijke hoogveenvegetatie verdwijnt en nieuwe soorten, zoals de zachte berk, krijgen vrij spel.
Optimale biotoop
Berken hebben heel weinig voedsel nodig en gedijen dus ook op arme, zure en zandige gronden. De berk groeit ook wel in een voedselrijkere omgeving maar wordt daar sneller verdrongen door boomsoorten die hogere eisen stellen aan de ondergrond. Berken voelen zich helemaal thuis in de matig vochtige en luchtige veengrond die ontstaat als natuurlijk hoogveen wordt ontwaterd.

Bladeren van de zachte berk (Betula pubescens)
Supersnelle groei
De zaadjes van de berk ontkiemen nog hetzelfde jaar of in het voorjaar dat daarop volgt. Jonge scheuten kunnen in hun eerste levensjaar al wel een meter hoog worden. In twintig jaar tijd hebben ze een hoogte van ca. 15 meter bereikt. Daarna vlakt de groeicurve wat af. De berken maken de al verdroogde veengrond nog droger, zodat het veen nog meer achteruitgaat en verder verwijderd raakt van zijn oorspronkelijke staat.

Berken onttrekken veel water aan de grond.
Voortplanting door de wind
Kenmerkend voor berken is het enorme aantal zaden dat ze produceren en dat maakt dat ze zich heel snel kunnen uitbreiden. Net als bij andere typische ‘pionierbomen’ worden de zaadjes getransporteerd door de wind. De zaden zijn zo gevormd dat de wind ze gemakkelijk kan meedragen. Dankzij de vleugeltjes aan weerszijden halen ze afstanden van wel 1,6 km. Eén enkele berk produceert tot wel anderhalf miljoen vruchten waarvan er onder gunstige omstandigheden zo'n 150.000 ontkiemen.

Veen dat dichtgroeit met berken
Werken aan natuurherstel
Door in de veengebieden de waterstand weer op te voeren worden de berken teruggedrongen naar hun oorspronkelijke plek: langs de randen van het veen. Berken houden er niet van om met hun wortels permanent in het water te staan. In een hoogveen met een natuurlijke waterstand staan hele stukken onder water. Uit het water steken de restanten van afgestorven berkenbossen.

Verdronken berken