Natuurherstel / toekomst van het hoogveen
Het herstel van natuurlijk hoogveen vermindert het broeikaseffect.
Uitgestrekte, ononderbroken veengebieden zijn in het Emsland niet meer te vinden. Sinds de 17de eeuw heeft de mens het veen gebruikt voor eigen nut. Maar het tij is gekeerd en er is steeds meer aandacht voor de natuurwaarde van (voormalig) hoogveen. Overal wordt gewerkt aan herstel en wordt het resterende levend hoogveen tot beschermd gebied verklaard. Ook voor percelen waar nog turf wordt gewonnen wordt natuurherstel als volgende bestemming vastgelegd.
In de jaren dertig gingen er al stemmen op om de natuur van de Esterweger Dose te beschermen.
Oorzaken van de kentering
Door wetenschappelijk onderzoek komen we steeds meer te weten over het hoogveen als ecosysteem. Zeldzame dieren en planten hebben hier hun habitat. Veengronden werken als een spons en beschermen het land bij zware regenval en hoogwater tegen overstroming. Tot slot heeft hoogveen als temperatuurbuffer ook invloed op het lokale klimaat.
Natuurlijk goed voor het klimaat
Hoogveen is in feite één grote CO2-buffer. De planten in het veen nemen CO2 op uit de atmosfeer. Als die planten veranderen in turf, wordt de CO2 in die turfmassa ingekapseld.
In Duitsland bufferen de veengebieden ongeveer net zoveel CO2 als de bossen – namelijk ongeveer een derde van de totale hoeveelheid. En dat terwijl slechts ca. 4% van het landoppervlak bedekt is met veen, tegenover 30% bos (bron: Bundesamt für Naturschutz).
Het herstel van natuurlijk hoogveen draagt dus bij aan vermindering van het broeikaseffect.
CO2-uitwisseling tussen grond en atmosfeer in natuurlijke, drooggelegde en herstelde hoogvenen. CO2-gasuitwisseling waterpeil in de grond natuurlijk lichte drainage of droogte sterke drainage natuurherstel: stuwing
Grafiek op basis van gegevens van het Bundesamt für Naturschutz (www.bfn.de)
Hersteld hoogveen – hoe werkt dat?
Onder bepaalde voorwaarden kan bij drooggelegde en deels vergraven veengronden de groei van hoogveen weer op gang gebracht worden. Als alles goed gaat, ontstaat er na het doorlopen van drie fasen nieuw hoogven:
Natuurherstel: middellange termijn – enkele decennia
Vernatting: korte termijn – binnen enkele jaren
Op verdroogd hoogveen kunnen pionierplanten, zoals de zachte berk, hun kans grijpen. In gebieden die zijn aangewezen voor hoogveenherstel zijn bomen en struiken echter ongewenst. Daarom wordt de jonge opslag verwijderd.
Zo voorkomt men dat de berken te veel vocht onttrekken aan de veengrond. Ook wordt op deze manier verhinderd dat de berken met hun schaduw en vallend loof de lichtminnende veenplanten in de weg zitten.
Wist je dat één enkele berk soms wel 100 liter vocht per dag verbruikt? – Dat komt overeen met een goed gevulde badkuip.
Mens of machine
Voor het verwijderen van de berken kan geen gebruik worden gemaakt van zware machines en voertuigen omdat die de grond en de kwetsbare veenvegetatie kunnen beschadigen. Dat kan weer invloed hebben op de afwatering.
Daarom moeten de jonge berken met de hand of door begrazing worden verwijderd.
(c)LGLN Niedersachsen
Het handmatig verwijderen van opslag is kostbaar en bewerkelijk.
Schapen voor landschapsonderhoud
In Melmmoor / Kuhdammmoor grazen sinds 2013 schapen van een oud ras, het Bentheimer landschaap. Zij knagen aan de jonge berkenscheuten en houden zo het veen boomvrij. De dieren zijn weinig vatbaar voor ziektes en doordat ze vrij licht zijn, veroorzaken ze ook nauwelijks tredschade.
(c)Tobias Boeckermann
Het Bentheimer landschaap heeft zich aangepast aan een leven op de schrale veengronden.
Veenbescherming: goed voor diversiteit
Het open houden van het veenlandschap is niet het enige doel van het begrazingsproject: er wordt op deze manier ook gewerkt aan de toekomst van een oud boerderijdierras. Het Bentheimer landschaap dreigde namelijk uit te sterven omdat het verdrongen werd door schapen die meer vlees – en dus meer rendement – opleveren.
(c)Tobias Boeckermann
Het hoogveen biedt ook onderdak aan het Bentheimer landschaap.
In het kort
Het Bentheimer landschaap
Grootte: max. 75 cm
Gewicht: 60 tot 90 kg
Bijzondere kenmerken: lange staart, zwarte plekken bij ogen, oren en poten
Afkomstig uit: regio Bentheim/Emsland/Drenthe
Meer over het Bentheimer landschaap.
(c)Tobias Boeckermann
