Zand en veen - twee soorten landschap
Dekzandruggen op de HümmlingKeien uit Scandinavië
Toen het ijs smolt bleven er enorme brokken steen, zwerfkeien en graniet achter. Die zwerfstenen vormen de ondergrond van de geest en raakten in later tijden bedekt met een dikke laag zand. De hoogteverschillen zijn in dit gebied vrij gering omdat in de loop van vele tienduizenden jaren de oorspronkelijke heuvels en dalen door de natuur zijn geëgaliseerd.
Beek met zwerfstenen
De hunebedden op de Hümmling zijn in prehistorische tijden opgebouwd uit zwerfkeien.
Ondoorlatende laag houdt regenwater tegen
In de dalen van het geestlandschap werd de ondergrond gevormd door een stenige laag, waardoor het regenwater niet kon wegzakken. Daardoor ontstonden hier in de laatste ijstijd, het Weichselien, diverse veengebieden, zoals de Esterweger Dose en het Melmmoor / Kuhdammmoor. Ze maken deel uit van het grootste nog aanwezige hoogveencomplex tussen Oldenburg en Papenburg, gelegen in het laagland van Hunte en Leda. In de Esterwege Dose was het veenpakket op sommige plekken maar liefst 6,40 meter dik.
Veenlandschap van de Esterweger Dose
De roerige geschiedenis van Esterwegen gaat terug tot het jaar 1223. Toen vestigden de Johannieters zich op deze plek, midden in de veen- en heidegebieden. Het was de enige gemeenschap van deze orde in het ambt Meppen, dat viel onder het bisdom Münster. Vanwege de slechte verbindingen kreeg Esterwegen de bijnaam ‘eiland in het veen’. Bij droogte en vorst was het terrein nagenoeg onbereikbaar.
Kerk en adel
Graaf Balduin Boudewijn van Bentheim schonk het landgoed ‘Hesterwede’ in 1223 aan de Johannieter Orde in Steinfurt. Tijdens de reformatie nam de plaatselijke adel hier zijn intrek. In de loop der eeuwen wisselde het landgoed diverse keren van eigenaar en raakte het steeds meer in verval.
Armoede onder de bevolking
De laatste edelman van Esterwegen, baron Ludwig von Exterde, besloot begin 19de eeuw nieuwe bewoners naar het landgoed te halen. De bevolking groeide sterk maar door de onvruchtbaarheid van de bodem en de slechte bereikbaarheid van het gebied nam ook de armoede toe.
Ontwikkelingen in de 20ste eeuw
Pas in de 20ste eeuw, en dan met name na 1945, heeft Esterwegen dankzij allerhande infrastructurele maatregelen een bloeiperiode doorgemaakt. Een van de eerste tekenen van het nieuwe zelfbewustzijn van de streek was de Johanneskerk, eind 19de eeuw gebouwd op een steenworp afstand van het landhuis. Ook nu nog is dit in neogotische stijl gebouwde godshuis het middelpunt van het dorp. Inmiddels is er ook steeds meer oog voor het bijzondere karakter van deze streek waar mensen, dieren en planten in harmonie samenleven.
Kerk en landhuis in april 2008
Zwarte bladzijde
Vlak naast het MoorInfoPfad ligt de gedenkplaats Esterwegen, gewijd aan de geschiedenis van de kampen in het Emsland ten tijde van het nationaalsocialisme. In Esterwegen werd al begin 1933 door de Pruisische staat een concentratiekamp gebouwd voor politieke tegenstanders. Tussen 1937 en 1945 fungeerde het als strafkamp voor gevangenen van diverse nationaliteiten, waaronder verzetsstrijders uit Nederland en België. Het kamp is heringericht met een informatie- en documentatiecentrum en staat in het teken van de strijd tegen dictatuur, nationalisme en racisme.
Esterwegen ligt in een schitterend landschap met bossen, heide en veengebieden. Natuurliefhebbers en rustzoekers kunnen hier het hele jaar door hun hart ophalen. Bijzondere attractie: aan het eind van de zomer zet de bloeiende heide hele velden in een paarse gloed. Bijna de helft van de uitgestrekte veengebieden rondom Esterwegen is beschermd natuurgebied.
Pleisterplaatsen langs de kant van de weg
Het MoorInfopfad in natuurgebied Melmmoor / Kuhdammmoor is 1,1 km lang en biedt informatie over het ontstaan van veen, het werk in het veen, bijzondere dieren en planten en natuurherstel. Om het zompige gebied toegankelijk te maken voor bezoekers is een 700 meter lang vlonderpad aangelegd.
Let op: De natuur is kwetsbaar. Blijf op de paden en houd uw hond aan de lijn.
Tip: Horeca is aanwezig bij Gedenkstätte Esterwegen. Daar zijn ook gratis toiletten.
